Uroczystą międzynarodową konferencją na Uniwersytecie SWPS w Katowicach rozpoczęły się 9 września 2019 r. obchody Światowego Dnia FAS. Równocześnie, w tym samym dniu, rozpoczęły się obchody „Roku FAS/FASD w Powiecie Cieszyńskim”.

Pomysł z inicjatywy Wicestarosty Janiny Żagan, podjęła z dużym zaangażowaniem i rozmachem Fundacja Fascynujący Świat Dziecka z Goleszowa z Prezesem Januszem Morawcem na czele.

Obchody Roku FAS/FASD w powiecie cieszyńskim mają na celu upowszechnienie tej wiedzy w różnych środowiskach zawodowych i społecznych Powiatu Cieszyńskiego. - Powiat Cieszyński bardzo intensywnie włączył się w profilaktykę FAS. Poprzez organizację Roku FAS w Powiecie Cieszyńskim chcemy powiedzieć, że FAS-u można uniknąć. Możemy zaoszczędzić publiczne środki, przy tym możemy sobie zaoszczędzić również niepotrzebnych kłopotów. Przez cały rok naszej kampanii będziemy organizowali różne wydarzenia, konferencje, szkolenia w szkołach. Będziemy prowadzili pogadanki dla młodzieży. Będą rozwieszane plakaty w różnych instytucjach. Planujemy je rozwieszać w miejscach, gdzie sprzedaje się alkohol, żeby była świadomość. Najważniejszym przekazem tego plakatu jest napis „Kiedy Ty pijesz, pije też Twoje dziecko”! Trzy symbole na plakacie – kieliszki oznaczają, czym jest porcja alkoholu. Nieważne, czy wypijamy jeden kieliszek, czy wypijamy lepsze wino, czy tylko łyk piwa, alkohol w ciąży szkodzi! Każda dawka alkoholu jest szkodliwa dla nienarodzonego dziecka. Każda dawka alkoholu może uszkodzić płód. Tego musi być świadomość. Kolejnym przekazem plakatu jest napis „Nieważny jest Twój status społeczny, każdy łyk szkodzi”! To bardzo ważny przekaz, chcemy przez niego wszystkim powiedzieć, że FAS to nie patologia, FAS może zdarzyć się każdemu i wszędzie. Jedyną skuteczną drogą zapobiegania FAS-owi jest całkowita abstynencja. Zaczynamy więc mówić do kobiet – zanim pójdziesz na imprezę, sprawdź, czy nie jesteś w ciąży, mówił Janusz Morawiec, Prezes Fundacji Fascynujący Świat Dziecka z Goleszowa.

Obchody objął patronatem honorowym i wsparciem Starosta Cieszyński Mieczysław Szczurek. - To, co robi prezes Janusz Morawiec, dla mnie jest ogromnie ważne. Jest to wielka rzecz. Cieszę się, że Pan Prezes zjawił się u nas w Starostwie z propozycją współpracy dla powiatu cieszyńskiego. Myślę, że dzisiejsza konferencja wszystkim nam się przysłuży, ponieważ wymiana doświadczeń oraz podzielenie się wiedzą, to jest jej główny cel. Widząc, kto dziś bierze w niej udział oraz ile jest osób tutaj obecnych, mogących się podzielić swoją wiedzą, mogących porozmawiać o swoich doświadczeniach, to naprawdę dobrze wróży na przyszłość, powiedziała Janina Żagan Wicestarosta Powiatu Cieszyńskiego.

Liczne grono uczestników ww. konferencji zapoznało się ze ścieżką diagnostyczną, pozwalającą na prawidłowe rozpoznanie u dziecka FAS/FASD. Podczas konferencji zostały ciekawie i wyczerpująco zaprezentowane odpowiednie narzędzi diagnostyczne i sposób ich wykorzystywania oraz procedury i strategie, które należy wziąć pod uwagę podczas wspierania i terapii dziecka, pracy z rodzin i szkołą itp. Wykładowcami byli uznani w świecie znakomici specjaliści dr Susan J. Astley z Uniwersytetu Waszyngtońskiego w Seattle, będąca od 30 lat jest prekursorem i niepodważalnym autorytetem w diagnostyce tej choroby, dr Gro Løhaugen – wiceprzewodnicząca Europejskiego Stowarzyszenia FASD, dyrektor RCP dla Dzieci w Norwegii oraz dr hab. Halina Pawłowska-Jaroń – profesor Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, autorka badań i publikacji dot. dzieci z FASD. Wykłady tak znakomitych prelegentów pozwoliły na międzynarodowe i interdyscyplinarne spojrzenie na problematykę diagnozowania, terapii i form wsparcia dzieci z FAS/FASD.

Warto w tym miejscu opisać i przypomnieć co to jest FAS. 

 FAS (Fetal Alcohol Syndrome) Płodowy Zespół Alkoholowy, to jednostka chorobowa, obejmująca zespół umysłowych i fizycznych zaburzeń u dzieci matek, pijących alkohol w czasie ciąży. FASD (Fetal Alcohol Spectrum Disorder) to Spektrum Poalkoholowych Zaburzeń Rozwojowych.

Z ogólnie dostępnych danych statystycznych wynika, że co roku w Polsce rodzi się około 1,7 dzieci z FAS, tj. 17 na 1000 urodzeń, dzieci z FAS rocznie rodzi się więcej, niż dzieci z Zespołem Downa.

Jednocześnie należy dodać, że wielu Polaków uważa, iż mała dawka alkoholu nie szkodzi matce i dziecku, a wg analizy dostępnych ankiet kobiet, które urodziły jedno, lub więcej dzieci, wynika, że ok. 33,5 %, ankietowanych, przyznała się do spożywania niewielkich ilości alkoholu w czasie ciąży.

 Należy stanowczo podkreślić, że każda ilość alkoholu działa toksycznie na rozwijające się wewnątrzmacicznie dziecko, a im większa ilość alkoholu, tym większe jest ryzyko uszkodzeń.

Rodzaj i rozmiar uszkodzeń uzależniony jest także od okresu ciąży, w którym matka spożywała alkohol. Uszkodzenia płodu, spowodowane piciem alkoholu przez matki to uszkodzenie OUN (ośrodkowy układ nerwowy), wyrażające się upośledzeniem funkcji fizycznych, intelektualnych, społecznych oraz anomaliami w zakresie budowy twarzy, kończyn i wadami narządów wewnętrznych. Cechy dysmorfii, czyli nieprawidłowości i zaburzenia w budowie anatomicznej to: małogłowie, krótki, zadarty nos, spłaszczona środkowa cześć twarzoczaszki, niedorozwój szczęki i żuchwy, hipoplastyczna rynienka podnosowa, cienka górna warga (czerwień wargowa), zwężone szpary powiekowe, opadające powieki, dodatkowy fałd w kąciku oka, duże lub zdeformowane uszy, krótka szyja, niedorozwój płytki paznokci u rak i nóg. Wiele chorych dzieci doświadcza poważnych zaburzeń zachowania i funkcjonowania społecznego, które trwają całe życie. Dzieci mają problemy z pamięcią, z wykorzystaniem informacji, z myśleniem przyczynowo-skutkowym, występują u nich braki poczucia czasu. Następstwem FAS mogą być: lęk, złość, unikanie, wycofanie, wejście w rolę ofiary lub prześladowcy, przerwanie nauki szkolnej, bezrobocie, bezdomność, choroby psychiczne, depresja, kłopoty z prawem, skłonność do uzależnień, a nawet tendencje i zachowania samobójcze.

Jakość życia dzieci z FAS jest uzależniona od szybkiej diagnozy i pomocy, dlatego tak ważna jest edukacja specjalistów w tym zakresie oraz wiedza ogółu społeczeństwa na temat przyczyn tej choroby.