Z wielką radością kontynuujemy nasz festiwal na Śląsku Cieszyńskim pod nazwą Cithara Sanctorum  Silesia (imiena Jerzego Trzanowskiego). Jest to idea prezentacji muzyki we wnętrzach sakralnych, choć nie tylko, w kontekście historycznym Ziemi Cieszyńskiej i w odwołaniu do tradycji zbioru śpiewów nabożnych i kościelnych „Cithara Sanctorum” od którego festiwal bierze nazwę, a którego autor, Jerzy Trzanowski, ewangelicki ksiądz, twórca pieśni kościelnych, urodził się pod koniec xvi w. w Cieszynie. Ambitna i interesująco dobrana muzyka nawiązuje do tradycji ziemi śląskiej i jej związków z tą postacią, zwaną bardem trzech narodów (Polski, Czech, i Słowacji), a czasem również słowiańskim ­Lutrem.

Główną ideą, wyróżniającą ten festiwal spośród innych, jest czerpanie z tradycji muzycznej kościoła ewangelicko-augsburskiego. Ks. Jerzy Trzanowski (1592–1637), duchowny na Śląsku Cieszyńskim, wybitny pisarz religijny pozostawił po sobie, jako największe swe dzieła, następujące pozycje: Ody łacińskie (Brzeg 1629), Phiala adoramentorum (Czara modlitw) z 1635 r., a przede wszystkim w 1636 r. duży zbiór Cithara sanctorum (Pieśni duchowe), kancjonał napisany w dialekcie morawskim, zawierający 412 pieśni. Doczekał się on ok. 150 wydań. Jerzy Trzanowski, jego postać i dzieła są znane i żywe w pamięci mieszkańców regionu po obu stronach Olzy, ma swoje pomniki w Liptowskim Mikulaszu oraz w Cieszynie. Festiwal muzyczny Cithara Sanctorum ­Silesia, którego repertuar w przeróżny sposób nawiąże do tego autora, szeroko czerpiąc z tradycji muzyki ewangelickiej, jest nie tylko świętem muzyki, ale też okazją do celebrowania nowych brzmień w niecodziennych kontekstach. W czasie jego trwania odbędzie się 7 koncertów, a także wystawa edycji Cithar i wykład w Książnicy Cieszyńskiej oraz spotkanie w Muzeum Śląska Cieszyńskiego w ramach „Spotkań szersznikowskich” poświęcone postaci i epoce Trzanowskiego. Zapraszamy na koncerty i inne wydarzenia do Cieszyna, Wisły, Ustronia, Jaworza i Bielska-Białej.

Fundacja Kulturalny Szlak jest również organizatorem festiwali Barok na Spiszu, Muzyka nad Zdrojami w Szczawnicy, Muzyczne Majówki w Ojcowie, Muzyczne podróże w Krzeszowicach.

Zadanie jest współfinansowane ze środków Miasta Cieszyna, Miasta Bielska-Białej, Miasta Wisła, Powiatu Cieszyńskiego, Powiatu Bielskiego, Gminy Jaworze. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny.

Strona wydarzenia

Program festiwalu:

9 października (niedziela)
godz. 16.00

Książnica Cieszyńska w Cieszynie ul. Mennicza 46

Jolanta Sztuchlik, Cithara sanctorum w domach cieszyńskich ewangelików

godz. 17.00

Wystawa „Monumentalne oprawy śpiewnika Jerzego Trzanowskiego Cithara Sanctorum ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej”

godz. 18.00

Kościół Jezusowy w Cieszynie Plac Kościelny 6

Hławiczkowie – kompozytorzy cieszyńscy

Ewelina Bachul – organy oraz Wyższobramski Chór Kameralny (dyr. Piotr Sikora)

W programie utwory organowe i chóralne Karola i Adama Hławiczków   

15 października (sobota)

godz. 18.00

Wisła, Kościół Apostołów Piotra i Pawła

Żywot człowieczy według Reja, czyli człowiek między ziemią a rajem

Katarzyna Wiwer – sopran, Henryk Kasperczak – lutnia

W programie muzyka renesansowa oparta na kanwie tekstów z Żywota człowieka poczciwego Mikołaja Reja

16 października (niedziela)

godz. 17.00

Jaworze, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Plac Kościelny 25

Modlitwy biblijnych kobiet

Kolegium Muzyki Ewangelickiej: Blanka Dembosz-Tondera, Katarzyna Wiwer – soprany, Zofia Trystuła-Hovhannisyan – duduk, cymbały, Adrianna Kafel – viola da gamba, Wassim Ibrahim – lutnia arabska, Paweł Solecki – flety, duduk, instr. perkusyjne

W programie pieśni z „Kancjonału” Jakuba Lubelczyka oraz z „Hymnów biblijnych” Jakuba Gembickiego 

21 października (piątek)

godz. 18.00

Ustroń, kościół ap. Jakuba, Plac ks. Kotschego 4

B-A-C-H           

Julian Gembalski – organy

W programie twórczość organowa oparta na motywie b-a-c-h

22 października (sobota)

godz. 18.00

Kościół Jezusowy w Cieszynie, Plac Kościelny 6

Jezu, ma radości

Capella Augustana pod dyr. Andrzeja Zawiszy

W programie: motet Jesu, meine Freude w muzycznych opracowaniach Dietericha Buxtehudego i Johanna Sebastiana Bacha

23 października (niedziela)

godz. 18.00

Willa Sixta (Galeria Bielska BWA), Bielsko-Biała, ul. 3 Maja 11

Klawesyn – ars antiqua & ars nova

Claveduo: Anna Huszczo i Joanna Solecka – klawesyny

W programie prawykonanie utworu Juliana Gembalskiego oraz kompozycje Marcina Mielczewskiego

26 października (środa)

godz. 17.00

Muzeum Śląska Cieszyńskiego, Cieszyn, ul. Regera 6

Spotkanie Szersznikowskie: Jan Paweł Borowski, Jerzy Trzanowski – postać i epoka

29 października (sobota)

godz. 15.00

Spacer śladami bielskich i bialskich ewangelików

Spacer z przewodnikiem PTTK Katarzyną Sylwestrzak, spotkanie przy kościele Marcina Lutra w Białej (ul. Staszica 2)

godz. 18.00

Bielsko-Biała, Kościół Zbawiciela, pl. Lutra 12

Warownym Grodem jest nasz Bóg

Michał Białko – organy, Dawid Rudnicki – trąbka

W programie muzyka organowa oparta na temacie Ein feste Burg ist unser Gott

Partnerzy: 

Parafia Ewangelicko-Augsburska w Cieszynie
Parafia Ewangelicko-Augsburska, Kościół Zbawiciela w Bielsku-Białej
Parafia Ewangelicko-Augsburska, Kościół Marcina Lutra w Bielsku-Białej
Parafia Ewangelicko-Augsburska apostołów Piotra i Pawła w Wiśle
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Jaworzu
Powiat Cieszyński
Powiat Bielski
Miasto Cieszyn
Miasto Bielsko-Biała
Miasta Wisła
Cieszyński Ośrodek Kultury Dom Narodowy
Muzeum Śląska Cieszyńskiego
Drukarnia Augustana
Wydawnictwo Astraia
Książnica Cieszyńska
Wyższobramski Chór Kameralny
Galeria Bielska BWA
PTTK, Oddział Podbeskidzie w Bielsku-Białej, Koło Przewodników
Polskie Towarzystwo Ewangelickie

Patronat honorowy: 

Jerzy Samiec, Biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP
Adrian Korczago, Biskup Diecezji Cieszyńskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP
Jarosław Klimaszewski, Prezydent Bielska-Białej
Mieczysław Szczurek, Starosta Cieszyński
Andrzej Płonka, Starosta Bielski
Gabriela Staszkiewicz, Burmistrz Cieszyna
Tomasz Bujok, Burmistrz Wisły
Przemysław Korcz, Burmistrz Ustronia
Radosław G. Ostałkiewicz, Wójt Jaworza

Patronat medialny:

ox.pl
Zwiastun Ewangelicki
Pełna Kultura
TVP 3 Katowice
Radio Katowice
TVP Kultura
Zwrot
Kronika Beskidzka
Głos Ziemi Cieszyńskiej
Beskidzka24.pl
Wieści Wyższobramskie
Dziennik Zachodni

Dyrektor:

Rafał Monita - osoba odpowiedzialna za pomysł i realizację zadań związanych z „Cithara Sanctorum Silesia”, magister sztuki, teoretyk muzyki, menadżer kultury, wydawca. Ukończył studia muzyczne w Akademii Muzycznej w Łodzi, następnie studia podyplomowe Zarządzanie Kulturą na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz Public Relations w Wyższej Szkole Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie. W 2006 roku założył Oficynę Artystyczną Astraia, której celem jest wydawanie wartościowej literatury, a także organizowanie przedsięwzięć kulturalnych i promocja muzyki. Współpracuje z wieloma instytucjami kultury także na niwie wspólnych działań promocji muzyki. Jest wraz z Katarzyną Wiwer pomysłodawcą i organizatorem Letniego Festiwalu Muzyka nad Zdrojami w Szczawnicy, którego celem jest ożywienie kulturalne kurortu, oboje prowadzą także autorski festiwal Barok na Spiszu, promujący zabytki Spisza i ich kontekst muzyczny w epoce barokowej. W latach 2014 i 2021 realizował stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od roku 2018 dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej w Zakopanem. W roku 2019 otrzymał Pamiątkowy Medal Podhala przyznawany przez Powiat Nowotarski jako zaszczytne wyróżnienie za zasługi dla rozwoju regionu Podhala, szczególnie w działalności gospodarczej, oświatowej, społecznej, kulturalnej i sportowej.

Jerzy Trzanowski / Jiří Třanovský / Georgius Tranoscius (1592–1637) urodzony w Cieszynie, gruntownie wykształcony w duchu luterańskiej ortodoksji i humanizmu ewangelicki duszpasterz, pisarz religijny, tłumacz, autor nabożnych pieśni i modlitw. Po studiach w Wittenberdze pracował w Pradze jako nauczyciel, później na Morawach i na Śląsku jako kaznodzieja i duszpasterz. Z powodu prześladowań religijnych podczas wojny trzydziestoletniej schronił się jako uchodźca najpierw w Bielsku, a później na Orawie (wówczas Górne Węgry, obecnie Słowacja), gdzie był proboszczem gminy ewangelickiej w Liptowskim Mikulaszu. Zmarł przedwcześnie po długiej chorobie w tym samym 1637 roku, w którym Kartezjusz wydał „Rozprawę o metodzie“. Jako poeta łaciński Tranoscius układał metryczne ody wzorowane na Psalmach i pieśniach Horacego. 150 takich pobożnych pieśni łacińskich, do których dołączył nuty kilkanastu melodii, zebrał w zbiorze „Odarum sacrarum sive Hymnorum…” wydanym w Brzegu w 1629 roku. Na język czeski znakomicie przełożył pieśni Lutra i kilkunastu poetów niemieckiej reformacji, m.in. Philippa Nicolai. Ułożył około 90 pobożnych pieśni czeskich. Swoją twórczość pieśniową w języku czeskim włączył anonimowo do kancjonału „Cithara sanctorum“ (1636), śpiewnika zawierającego 412 pobożnych pieśni, którego był redaktorem i edytorem. Jego oparte na zasadzie imitatio utwory świadczą o duchowości ortodoksyjnie luterańskiej a zarazem humanistycznej, mistycznej a jednocześnie apokaliptycznej. Stylistycznie eklektyczne pieśni Tranosciusa, przejawiające nieraz skłonność do manieryzmu, można uznać za przejaw środkowoeuropejskiej poezji metafizycznej. Czeski kancjonał „Cithara sanctorum” (wydrukowany po raz pierwszy w Lewoczy na Spiszu pod koniec 1635 roku, zwany także później Tranosciusem) jest najważniejszym tego rodzaju dziełem w literaturach słowiańskich. Miał charakter dzieła otwartego – w następnych edycjach, które już nie zawierały materiału nutowego, późniejsi jego redaktorzy i edytorzy umieścili w nim ponad tysiąc pieśni. Choć była  to książka długo w Cesarstwie Austriackim zakazana (szczególnie w 2 poł. xvii i 1 poł. xviii wieku) niedawno doliczono się aż 215 jej wydań. Wśród protestantów na Morawach, w Księstwie Cieszyńskim i na Słowacji popularnością dorównywała Biblii. Historycy literatury słowackiej uważają Tranosciusa za fundament poezji słowackiej. Czeski kancjonał „Cithara sanctorum“ używany był w niektórych gminach ewangelickich na Śląsku Cieszyńskim, m.in. w Wiśle, aż do lat dwudziestych poprzedniego wieku. Około 30 pieśni z kancjonału „Cithara sanctorum” w przekładzie polskim znalazło się później w polskich śpiewnikach ewangelickich, ale literacka twórczość Georgiusa  Tranosciusa pozostaje w Polsce niemal zupełnie nieznana. (tekst Zbigniew Machej)